Een tolk vertaalt gesprekken tussen spreker en luisteraar. Dit kan gaan om het vertalen van een vreemde taal naar de moedertaal of andersom. Een tolk kan eenzijdig vertalen, de woorden van de spreker voor de luisteraar, of wederzijds, waarbij de woorden van de luisteraar ook vertaald worden voor de spreker. Daarnaast is er nog een verschil in consecutief en simultaan tolken. Bij de eerste vorm wordt er eerst gesproken en vervolgens wordt er vertaald. Bij simultaan tolken wordt er vertaald terwijl er gesproken wordt. Vertalers zetten teksten die in vreemde talen geschreven zijn om naar hun moedertaal of andersom. Het kan gaan om artikelen, boeken, ondertiteling, handleidingen of officiële brieven. Voor beide beroepen geldt vaak dat vertalers en tolken zich specialiseren in een bepaald vakgebied, bijvoorbeeld juridische teksten of conversaties. Elk vakgebied kent zijn eigen specialistische termen en uitdrukkingen. Ieder werk of gesprek vraagt van de tolk of vertaler dan ook voorbereiding en verdieping in het onderwerp. Beide beroepen kunnen uitgeoefend worden op freelance basis. Hierbij is het erg belangrijk dat de tolk of vertaler netwerkt en naamsbekendheid verwerft. Om tolk of vertaler te worden kun je verschillende opleidingen volgen. Op wo-niveau kun je een talenstudie kiezen en op hbo-niveau zijn er verschillende vertaalacademies en hogescholen voor tolken en vertalen.

Een ondertitelaar is een vertaler die zich heeft gespecialiseerd in het vertalen van gesproken teksten voor filmmateriaal. Als ondertitelaar moet je meer doen dan alleen vertalen: meestal is de gesproken tekst te lang, of wordt er teveel door elkaar gepraat. Je moet er dan voor zorgen dat je samenvat en de belangrijkste uitspraken selecteert. Vaak moet je meer dan de helft van de tekst schrappen, omdat het teveel is om te lezen. Daarnaast is de timing heel belangrijk. Je moet op de seconde nauwkeurig je tekst plaatsen. Daarvoor werk je met speciale ondertitelapparatuur en -software. Veel ondertitelaars werken als freelancers, maar je kunt ervoor kiezen bij een vertaalbureau te werken of bij de publieke omroep.

Als vertaler houd je je bezig met het vertalen van geschreven tekst: het is een ander beroep dan tolk. Je kan je richten op een specifiek soort teksten, of op inhoud specialiseren. Zo kan iemand bijvoorbeeld gespecialiseerd zijn in het vertalen van juridische teksten, of teksten over bouwkunde. Je literair vertaler zijn, of je richten op professionele teksten. Je werk bestaat voor het grootste gedeelte uit vertalen. Daarbij wordt steeds vaker gebruik gemaakt van vertaalsoftware. Je bent zorgvuldig in je woordkeus, je spelling en grammatica, maar ook de stijl en toon van een tekst. De juiste toon vinden, vraagt vaak veel herschrijven.